آرا و نظرات هیئت داوران یازدهمین جشنواره ملی انتشارات روابط عمومی

کسب دیدگاه ها و نظرات هیئت داوران یازدهمین جشنواره ملی انتشارات روابط عمومی با هدف آشنایی و اطلاع یابی از نقاط ضعف و قوت آثار ارسالی از سوی روابط عمومی ها به دبیرخانه جشنواره، مبحثی قابل اعتنا و توجه است تا ضمن معرفت یابی از نحوه ارزیابی و ملاک های سنجش آثار، توصیه ها و رهنمودهای اساتید و صاحب نظران روابط عمومی را که عهده دار داوری بخش های مختلف جشنواره بودند، در تداوم فعالیت های خود بکار بسته و از این طریق به رهیافت های تخصصی تری دست یابیم. آن چه از نظر می گذرد آرا و نظرات اعضای هیئت داوران یازدهمین جشنواره ملی انتشارات روابط عمومی است که با هم مرور می کنیم.

بخش پژوهش
ـ در بخش پژوهش های بنیادی آثاری تولید نشده است و روابط عمومی ها به آن توجهی ندارند.
ـ در بخش تحلیل محتوا، آثار رسیده با کیفیت انجام نشده است هر چند اصول تحلیل محتوا انجام گرفته است اما موضوعات انتخابی از موضوعات کلیدی روابط عمومی محسوب نمی شود.
ـ  نظرسنجی های دریافتی با توجه به حجم نمونه ها از اعتبار و روایی کافی برخوردار نیست تا بتوان به نتایج آن تکیه و تاکید کرد.
– فاقد ساختارهای علمی گزارش نویسی
– عدم تمایز بریده جراید با تحلیل محتوا
– فرستادن خلاصه و چکیده تحقیق به جای اصل گزارش
– فقدان نگاه کارشناسی به تحلیل محتوا

بخش برنامه ریزی
حضور روابط عمومی ها در این بخش بسیار ضعیف و آثار رسیده در این بخش نسبت به سال گذشته بسیارکم بود. این امر بیانگر این است که روابط عمومی ها با برنامه ریزی میانه خوبی ندارند. توصیه می شود که روابط عمومی ها برای حوزه انتشارات، برنامه ریزی داشته باشند و در این برنامه، تدوین ساختار و دستورالعمل، تهیه جدول انتشارات سالیانه، زمانبندی، بودجه بندی و ارزیابی را در نظر بگیرند.

بخش کارشناس برتر
آثار رسیده در این بخش هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی نسبت به سال گذشته بسیار ضعیف بود. به همین دلیل، دو کارشناس با ارفاق موفق به کسب رتبه شدند. از آنجا که انتخاب و معرفی کارشناسان  برتر از سوی روابط عمومی ها در جشنواره های رقابتی، در افزایش بهره وری و ایجاد انگیزه تاثیر بسزایی دارد، لذا توصیه می شود روابط عمومی ها برای حضور کارشناسان در این بخش برنامه ریزی داشته باشند.

بخش مقاله
– عدم تمایز بین مقاله، سرمقاله و گزارش
– عدم توجه به ارجاع دهی و استنادات علمی
– ضعف نگارش علمی
– عدم استفاده از مقادیر کمی در تبیین و توصیف مقاله
– فاصله گرفتن از مقاله مطبوعاتی و عدم رعایت اصول مقاله نویسی

بخش سرمقاله
– عدم تفکیک مقاله، سرمقاله، گزارش، …
– اشکال در تفکیک، بسته بندی و ارسال آثار
– عدم استدلال و استناد قوی در سرمقاله و دخالت احساسات در بیان موضوع
– ضعف در نگارش و جمله بندی برخی آثار و فاصله از مسایل روز جامعه

بخش مصاحبه
آنچه در بخش مصاحبه از سوی روابط عمومی بیشتر دیده شد مصاحبه هایی بود که … بین مدیران و رسانه ها از سوی روابط عمومی فراهم شده بود و انجام مصاحبه های تولیدی و اختصاصی روابط عمومی در این بخش کمتر مورد توجه واقع گردیده بود. عدم بهره گیری از تیترزنی و لیدنویسی، بی توجهی به پیشینه و سابقه نویسی از جمله نکاتی بود که در مصاحبه ها کمتر مشاهده شد. همچنین عدم استفاده از سوالات کارشناسی و جذاب و انگیزشی و بی بهره بودن مصاحبه ها از مشاهدات و حاشیه ها در مصاحبه و نبود خلاقیت و نوآوری از دیگر نقاط ضعف در این بخش قابل ذکر است. وجود مصاحبه های کلیشه ای و بدور از سبک و ساختار و نگارش جذاب و انگیزشی از دیگر مواردی است که لازم است روابط عمومی ها در این بخش بدان توجه کنند.

ـ عدم بهره گیری بسیاری از روابط عمومی ها از ارزش های خبری در مصاحبه.
ـ عدم استفاده از تیتر و لیدهای جذاب در مصاحبه.
ـ استفاده از سئوالات کلیشه ای در اکثر مصاحبه ها.
ـ نبود خلاقیت و نوآوری در مصاحبه و پویایی و زنده بودن.
ـ لزوم توجه روابط عمومی ها به اصول علمی مصاحبه های اختصاصی.
ـ لزوم استفاده از تصاویر اثرگذار برای جذاب تر کردن و خواندنی تر ساختن مصاحبه ها.

بخش گزارش
اکثریت آثار رسیده در این بخش معمولا ارسال گزارش های خبری سازمان بوده و روابط عمومی ها کمتر از انواع دیگر گزارش ها با سبک های جذاب نظیر سبک تحقیقی و توصیفی و تشریحی استفاده کرده اند. در این بخش نیز عدم استفاده از تیتر و لیدهای مناسب در گزارش، کیفیت این آثار را کاهش داده بود. عدم استفاده از تکنیک های مقایسه و تشابه و برجسته سازی از دیگر نکات ضعف در این بخش محسوب می گردد. در عین حال لازم است روابط عمومی از قالب مطبوعاتی گزارش های تحقیقی، تحلیلی و توصیفی برای تبیین و تشریح برنامه ها، سیاست ها و فعالیت های سازمان خود بهره بیشتری ببرند.

ـ عدم بهره گیری روابط عمومی ها از گزارش های توصیفی و تحلیلی که دارای جذابیت بیشتری برای مخاطبان و خوانندگان نشریات هستند.
ـ توجه بیشتر روابط عمومی ها به گزارش های خبری.
ـ عدم بهره گیری بسیاری از روابط عمومی ها در استفاده از تیتر و لیدهای جذاب.
ـ داشتن نگاه و رویکرد کلیشه ای تبلیغاتی گرایانه در گزارش های منتشر شده در نشریات درون سازمانی بسیاری از روابط عمومی ها.

بخش خبــر
در این بخش نقطه قوت آن است که تمامی روابط عمومی در این شاخه فعال هستند و تولید و انتشار دهنده اخبار سازمانی خود می باشند. اما بررسی آثار در این بخش نشان داد عدم توجه لازم به ارزش های مهم خبری نظیر دربرگیری و عدم بهره مندی از تمامی عناصر خبری در ساختار خبر از کیفیت و استاندارد بودن فاصله گرفته است. همچنین عدم استفاده از تیتر و لیدهای انگیزشی و سبک مناسب خبری از دیگر نقاط ضعف در اکثر آثار رسیده در این بخش بوده است. همچنین نگاه صرف به شخصیت محوری و شهرت گرایی در خبرهای سازمانی، تولیدات در این بخش را با کاستی های ساختاری روبرو و این گونه خبرها کمتر مورد توجه و استفاده مخاطبان قرار می گیرد.
ـ عدم بهره گیری از تیترهای جذاب که خواننده را به خبر جذب کند.

ـ استفاده صرف از سخت نویسی در خبرها به جای استفاده از نرم نویسی و ارتباط زبانی و کلامی همسان تر با مخاطبان.
ـ عدم رعایت اصول علمی خبرنویسی در استفاده از عناصر و ارزش های خبری.
ـ عدم بهره گیری از تصاویر مناسب به همراه خبر.

بخش صفحه آرایی
صفحه آرایی به معنی راحت خواندن و زیبایی شناسی است. طراحی جلد، داشتن صفحه فهرست و چینش درست و منطقی در یک نشریه داخلی همه و همه باید به جذابیت بصری نشریه کمک کند. ما باید روی یک یک صفحات ایست کنیم و جلو برویم. فراموش نکنیم رسانه مکتوب کالای اندیشه است و برخلاف رسانه های دیگر که بیشتر برای پر کردن اوقات فراغت است رسانه ای است که تولید فکر می کند. فرانسوی ها درباره صفحه آرایی نشریات می گویند: ما به گرافیست مواد خام می دهیم و شیرینی تر از او می گیریم. صفحات نشریات باید شاداب، اثرگذار و لبریز از خلاقیت باشد. لذا مهمترین عناصر در کار صفحه آرایی، زیبا شناسی و هنر گرافیک (ارتباط بصری) است و صفحه آرا باید درک خبری از رویدادها داشته باشد (خبر را بفهمد) و هچنین باید انواع قلم حروف را بشناسد و نوع کاربری آن را بداند.

صفحه آرا باید با توجه به تعریف هر صفحه با چینش کلی نشریه (صفحه سیاسی    ـ    صفحه حوادث    ـ     صفحه ورزشی یا علمی) آشنایی داشته باشد. در هر هفته نامه، مجله و روزنامه به چه ابعاد جنس خبر تعریف می شود و با توجه به شیوه انتشار، مشی و ممیزه هر نشریه، صفحات دیزاین(چینش و آرایش) می شوند.
– فضای نشریات شاداب نیست و خالی از لذت بصری است.
– عدم انتخاب مناسب نوع خط و فونت و متناسب نبودن فواصل سطرها در صفحه آرایی
– عدم استفاده از رنگ های بیشتر و عدم رعایت هارمونی در رنگ ها و چینش

بخش عکس
جذابیت بصری رسانه مکتوب به تصویر است. روابط عمومی ها می دانند که سازمان، مردم و رسانه زنجیره متصل به هم هستند. حتما باید سواد بصری و سواد رسانه ای برای اثرگذاری بر مخاطبان را بیاموزیم.

عکس های ارسالی امسال متنوع، اثرگذار و متفاوت بود. در این آثار، خلاقیت تصویری به نحو مطلوبی به چشم می خورد و با اهداف موردنظر سنخیت داشت.

بخش کتـاب
در این بخش آثار زیاد و همراه با تنوع بسیاری از سوی روابط عمومی ها همراه بود و روابط عمومی ها در این بخش عموما با مشارکت سایر بخش های سازمانی به تولید و انتشار کتب در زمینه های مختلف عملکردی، فرهنگی و مسئولیت اجتماعی و … دست زده بودند. نقطه ضعف در این بخش را می توان به تولید برخی کتاب های غیرضرور و غیرمرتبط با اهداف و وظایف سازمانی می توان نام برد. همچنین انتخاب قلم نامناسب، عدم بهره گیری از تصاویر، نمودار و جدول و حاشیه روی های زیاد و نثر تمثیل از دیگر موارد قابل ذکر در این بخش است که امید است در تولیدات بعدی در این بخش شاهد آثار اثرگذارتری باشیم.

با این حال، مجموعه ارزیابی از کتاب های منتشر شده توسط روابط عمومی های کشور، نوید بهتر شدن این حوزه را دارد. کتاب های منتشر شده توسط سازمان بهزیستی کشور از نظر محتوا و شناخت حوزه کار با اهمیت بهزیستی بسیار عالی بود. انتشارات شرکت ملی صنایع مس ایران این دغدغه را دارد که اهمیت یک سازمان در معرفی درست آن است. در نتیجه مردم باید بدانند کار یک سازمان چقدر مهم است. کتاب های بانک مرکزی جمهوری اسلامی کاملا آگاهی دهنده است و سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور کتابی منتشر کرد که موجب مباهات هر ایرانی است.

بخش بروشور و کاتالوگ
بروشورهای ارسالی امسال به جشنواره بسیار زیاد و امیدوار کننده بودند و خوشبختانه از تمامی ایران عزیز در این جشنواره شرکت کرده بودند. روابط عمومی های شرکت کننده خیلی خوب این حوزه را می شناسند و به آن اهمیت می دهند. طراحی ها متفاوت، تصویرها درست و پیام ها، کوتاه و اثرگذار بود. بروشورها و کاتالوگ ها همچنان باید جایگاه اول ارتباط روابط عمومی با مردم باشد.

بخش پوسـتر
در بررسی آثار ارسالی بطور کلی استان ها عملکرد بهتری داشتند ولی علی رغم توصیه های گذشته باز هم شاهد هستیم که پوستر ها دارای شناسنامه نیستند. همچنین روابط عمومی ها باید هنر گرافیک و تبلیغات را به موازات هم برای طراحی پوستر به کار گیرند و این را در نظر داشته باشند که پوستر باید بتواند پیام را سریع به مخاطب انتقال دهد.

پیام و جذابیت بصری دو اصل مهم هر پوستر است و باید از کلمات کمتر استفاده شود و در عوض، دارای رنگ و تصویر اثرگذار باشد البته از شلوغی باید پرهیز کرد تا مخاطب پیام را سریعتر دریافت نماید.

تیـزر و فیـلم
هیچ امری محقق نخواهد شد مگر از طریق پژوهش و تحقیق. جهان امروز، تحت تاثیر هنر سینما و رسانه های مختلف تبلیغاتی است. اگر به شیوه علمی و هنرمندانه فعالیت های خود را تبلیغ کنیم بدون شک آینده ای موفق پیش رو خواهیم داشت. می دانیم که تبلیغ امری قدیمی است و از گذشته های دور جارچیان به تبلیغ در کوی و برزن می پرداختند. رسالت و وظیفه روابط عمومی های هر سازمان و نهادی تبلیغ به شیوه درست، پسندیده و علمی است.

پس از بازبینی فیلم ها می توان گفت که بی توجهی به بیان، زبان، گرامر سینمایی و عناصر بصری در قالب آثار رسیده مشهود است. اما برخی از آثار رسیده از تنوع تصویری و بصری، تدوین و گفتار متن متناسب با تصویر و تصویربرداری درست همراه بوده است. ایجاز و اختصار در اغلب آثار مورد توجه قرار نگرفته است.
پیشنهاد می شود همکاران روابط عمومی از مشورت صاحب نظران بهره مند شوند و مشاوران هنری و ارتباطات را به خدمت فرا خوانند.

تبلیغ مکتوب
در بررسی آثار واصله در بخش رقابتی تبلیغ مکتوب با توجه به ضرورت ارایه سریع پیام، ارتباط بین طرح و پیام ارایه شده کمتر مورد توجه قرار گرفته و بیشتر تبلیغات از جذابیت کمتر، خلاقیت و نوآوری محدودتری برخوردار بود و بطورکلی در طرح های ارایه شده انسجام وجود نداشت و در بیشتر آثار، محتوای ارایه شده با طرح تناسب کافی نداشته و عمدتا گزارش های تبلیغی به جای تبلیغ با رعایت ساختار و اصول منطقی آن ارسال شده است.

بخش ویژه نامه
روابط عمومی ها در این بخش حضور خوبی داشتند و کیفیت آثار در این حوزه قابل تامل است. یکی از مزایای تهیه و انتشار ویژه نامه ها، مستند سازی فعالیت های روابط عمومی هاست.

محتوای اثربخش، صفحه آرایی مناسب، تصویر پردازی و نگارش اصولی و علمی از ویژگی های مثبت ویژه نامه های این دوره از جشنواره بشمار می رود.

بخش ارتباطات الکترونیکی
افزایش ضریب نفوذ اینترنت و توسعه نرم افزارها و اپلیکیشن ها در سال های اخیر، انتظارات بیشتری را در این حوزه نسبت به سال های پیش بر انگیخت. بنابراین انتظار می رفت که روابط عمومی ها در حوزه آنلاین رشد چشمگیری داشته باشند. اما در جشنواره امسال هنوز انتظارات داوران در این حوزه برآورده نشد. سایت های روابط عمومی در حوزه محتوای الکترونیکی هنوز از شیوه های سنتی تولید محتوا استفاده می کنند و در پرداختن به مباحث تخصصی قدرت کافی را برای جلب رضایت مخاطبان ندارند. عرصه شبکه های اجتماعی، در بالغ بر 60 درصد روابط عمومی ها نادیده گرفته شده است.

حدود 90 درصد سایت ها در بهینه سازی محتوای خود برای موتورهای جستجو، بدون توجه به اصول روابط عمومی اینترنتی عمل می کنند. بنابراین در بسیاری از موارد سایت های روابط عمومی در موتورهای جستجو دیده نمی شوند. این مساله توجه بیشتر به شبکه های اجتماعی و سئو پی آر را می طلبد.

خوشبختانه استفاده از سایت موبایل گسترش یافته و بسیاری از روابط عمومی ها کارهای خوبی در این زمینه ارائه داده بودند. سیستم ارسال و دریافت پیامک به شدت مورد استقبال روابط عمومی هاست.

– در سایت ها، سئو پی آر به طور عمده مغفول مانده اما در چند سازمان توجه ویژه ای به این مساله شده است.

– حجم سایت ها در طراحی های جدید به شدت افزایش یافته و در عین حال امکانات سایت همچنان در سطح ثابت باقی مانده است.

– ابزار نظرسنجی در سایت، تنها برای ارزیابی خود سایت به کار رفته است و هیچ اثری از این ابزار در افکارسنجی مخاطبان دیده نمی شود.

– یکی از نقاط ضعف عمده، عدم دسترسی مناسب به اپلیکیشن در سایت ها بود. سازمان هایی که اپلیکیشن طراحی کرده بودند، تبلیغات مناسبی از اپلیکیشن در سایت قرار نداده بودند.

– در برنامه های کاربردی توجه ویژه ای به تعامل با مخاطبان شده بود. یعنی صرف ارایه خدمات نبود و همین مساله یکی از برگ های برنده است که اپلیکیشن را با ماهیت روابط عمومی پیوند داده است.

– در بخش اپلیکیشن ها، عکس جایگاه ویژه ای پیدا کرده بود. عکس های پانوراما، واقعیت افزوده و گالری از جمله مواردی بود که عمدتا در کارها ملاحظه می شد.
– در طراحی های جدید بهره گیری از روانشناسی رنگ ها مد نظر قرار گرفته است.

– شبکه های اجتماعی به عنوان بخشی از فعالیت سایت مد نظر قرار گرفته است. در عین حال روابط عمومی ها باید توجه داشته باشند که هر متنی که در سایت قرار می گیرد نباید در شبکه اجتماعی قرار دهند، مگر این که آن را برای شبکه اجتماعی متناسب سازی کنند.

در ارزیابی آثار امسال بهره مندی از خبرنامه های الکترونیکی، نظرسنجی، خوراک، پادکست، وادکست، نقشه سایت، چند رسانه ای و پیامک مورد توجه قرار گرفت.

در کل می توان گفت سرعت توسعه روابط عمومی آنلاین در ایران با سرعت توسعه تکنولوژی برابری نمی کند و همین مساله باعث شده که ضعف بر حوزه روابط عمومی آنلاین ایران سایه افکند.