انتشار نخستین کتاب «روابط عمومی اسلامی» در ایران

كتاب «روابط عمومي اسلامي»، بكوشش حسن بشير و مهدي باقريان توسط انتشارات «كارگزار روابط عمومي» منتشر ‌شد.

در اين اثر ، 21 مقاله تخصصي ارايه شده در نخستين كنگره جهاني كارگزاران مسلمان روابط عموميدر قالب كتاب عرضه شده است.

اين كتاب با شمارگان يك هزار نسخه در 396 صفحه در قطع وزيري منتشر شد.
 

فهرست مطالب
پيشگفتار|مهدي باقريان
مقدمه|حسن بشير

فصل اول
روابط عمومي اسلامي|  زهرا احمدي
نگاهي به روابط عمومي در ارتباطات اسلامي:مطالعه اي در سيره تبليغي پيامبر اكرم(ص)|دكتر محمود يوسف مصطفي
قرآن كريم و روابط عمومي| احمدعلي قانع
مقدمه اي بر وظايف روابط عمومي اسلامي از منظر قرآن  كريم| دكتر عباس مصلايي پور
روابط عمومي اسلامي در روش و سيره پيامبراسلام (ص)| دكتر اميدعلي مسعودي
ارزش ‏هاي بنيادي روابط عمومي در كلام امام علي (ع)|  دكتر احمد يحيايي ايله اي
اخلاق و مسئوليت پذيري در روزنامه نگاري: ديدگاه اسلامي| محمد  ا. صديقي
روابط عمومي اسلامي، جامعه و اخلاق حرفه اي| دكتر سيدحسين شرف الدين
اخلاق حرفه اي خبر در اسلام| دكتر پيمان جبلي
روابط عمومي اسلامي و جنگ نرم| مهناز اميرپورـ هادي زارعي
بازاريابي اجتماعي؛ زمينه ساز توسعه نقش كاربردي روابط عمومي در سازمان ها (يك مدل مفهومي)|دكتر نادر جعفري
نقش روابط عمومي در ترويج بانكداري اسلامي| دكتر غلامحسن تقي نت�’اج  ـ دكتر نادرجعفري
روابط عمومي اسلامي، رسانه اجتماعي و بازاريابي توانمندسازي عمومي ـ با يادگيري از وضعيت اندونزي|شفيق بصري اسگاف
نقش روابط عمومي در ترويج محصولات اسلامي در سطح جهان (تجارب دولت مالزي)| دكتر جميله احمد
شهر الكترونيك ابزاري جهت ارتقاء روابط عمومي زنان شهرهاي اسلامي با تاكيد بر مباني ناب اسلامي عفاف|  دكتر مهدي جمالي نژاد ـ سيدمحمدرضا طلاكش
ارتباطات انساني: بحث درباره لزوم نوسازي فرهنگ اسلامي در عصر پُست مدرن|شميم عبدالجليل
رسانه‎ هاي اجتماعي و تأثيرات آن در جوامع اسلامي|دكترعبدالله عسكري
روابط عمومي، بازار پيام و جهان اسلام|بلال محمد مجيد
بهبود حمايت از ايده هاي اسلامي|   اُنايگول تورژان
جايگاه روابط عمومي در سازمان هاي دولتي و غير دولتي كشور جمهوري اسلامي افغانستان|  خديجه مختارزاده
روابط عمومي اسلامي و نقش انقلاب اسلامي در بيداري اسلامي|حجت السلام   والمسلمين محمد واعظي

فصل دوم
وقايع نگاري نخستين كنگره جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي
مروري بر شكل گيري انجمن جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي
گزارش كامل برگزاري دومين كنگره جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي

  پيشگفتار
تدبر و انديشيدن در آيات الهي و جستار در باب آفريده هاي پروردگار به منظور حصول رهيافت هايي كه بشر را به سعادت و نيك بختي در هر دو جهان خاكي و باقي رهنمون سازد، از توصيه هاي موكد دين مبين اسلام است. غور در ژرفاي بي نهايت گسترده آموزه هاي انسان ساز كامل ترين دين بگونه اي است كه در هر زماني براي هر گروه و حرفه اي از مردمان جوامع كه همت و نيت متعالي شان بر مدار آيين ناب محمد (ص) است و قرابت و اكتساب از مفاهيم آسماني اسلام را مورد نظر قرار داده اند، اقيانوسي از مولفه هاي كاربردي را پيش روي جويندگان حق و حقيقت قرار مي دهد.
پس بي دليل نيست كه با اتكاي به عمق دستورات و فرامين اسلام و پس از انتشار اعلام فراخوان مقاله براي دومين كنگره جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي، دريافت بيش از 150 عنوان مقاله از سراسر جهان را به دبيرخانه كنگره شاهد بوديم. آن چه كه پيش روي شماست شامل 21 عنوان مقاله اي است كه مورد تاييد كميته علمي كنگره واقع شده و عطش و شوق اطلاع رساني درباره آن ها به پديدار شدن مجموعه حاضر منجر شد.
مقالاتي كه الگوي تعالي جوي روابط عمومي در اسلام، مديريت روابط عمومي بر اساس هنجارهاي ديني، مباني روان شناختي رابطه ها در بستر فرهنگ و ارزش هاي ديني، اخلاق حرفه اي اسلامي و روابط عمومي، روابط عمومي اسلامي و ارتباطات در جهان متغير رسانه ها، روابط عمومي اسلامي و جهاني سازي، ارتباطات الكترونيك، وظايف روابط عمومي اسلامي در روش و سيره ائمه اطهار و ارزش هاي بنيادي روابط عمومي در كلام بزرگان دين اسلام و ساير محورهاي مورد نظر، به شيوايي و در قالب معرفي الگوهاي كاربردي تبيين و تشريح شده است.
از الطاف الهي است كه در دومين كنگره جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي، تراوشات فكري انديشمنداني ارايه و ثبت شده است كه از سراسر كشورهاي اسلامي براي نخستين بار به توليد محتواي مورد نياز روابط عمومي اسلامي پرداخته اند و در اين كتاب در اختيار علاقمندان قرار گرفته است.
در ديگر بخش هاي اين كتاب، مخاطب ضمن آشنايي با اهداف كنگره، تاريخچه وقايع نگاري كنگره با روند شكل گيري انجمن جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي نيز آشنا مي شود.
معرفي جايزه جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي و ويژگي هاي معيارهاي چگونگي اعطاي آن و نگاهي گذرا به برگزاري نخستين كنگره در كشور مالزي از ديگر بخش هاي مجموعه حاضر به شمار مي رود.
ضمن تقدير از تمامي كارگزاران مسلمان روابط عمومي داخل و خارج كشور كه با تشريك مساعي و وحدت و همدلي و حضور مجدانه خود در شكل گيري دومين كنگره جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي به ايفاي نقش ارزنده خود پرداخته اند، اميد آن داريم تا آثار و بركات اين كنگره و از جمله كتاب حاضر در رشد و تعالي نهاد روابط عمومي ايران اسلامي و پيوند و تعامل عميق تر با ساير كشورهاي مسلمان نمود و كاركرد عملي و عيني يابد.

آمين يا رب  العالمين
مهدي باقريان
دبيركل كنگره

مقدمه
شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)– اسلام دين ارتباطات است. ارتباط با خداوند متعال، خالق جهان، اولين، آخرين و مهمترين ارتباط است. آغاز زندگي با اوست و پايان زندگي نيز با اوست و ما، آدميان، در چرخة اين ارتباط جايگاه و موقعيت خود را مي يابيم و تكامل خود را در اين راه طي مي كنيم و به دست مي آوريم.
جهان نيز يك سازمان بزرگي است كه عنصر اصلي و هسته مركزي ارتباطات آن، انسان است. ارتباط با خداوند متعال، ارتباط با خود، ارتباط با انسانها، و بالاخره ارتباط با طبيعت تنها بخشي از ارتباطاتي است كه حلقه هاي ديگر آن در دنياي بعد از مرگ تكميل مي گردد.
در اين جهان بزرگ، كه همچون يك سازمان بزرگ فراجهاني است، پيامبران خداوند متعال، نه تنها پيام آوران وحي خداوندي هستند، بلكه در حقيقت سازندگان و مديران جوامع انساني بودند. مديريت أنبياء ريشه در تعاليم الهي دارد، بهمين دليل است كه هيچگاه انسانها از اين تعاليم بي نياز نبوده اند. اين مديريت پيامبرگونه، هميشه در اين صدد بوده است كه با ارتباطات سالم، صحيح، اخلاقي، هدايت محور و كمال گرا، انسان را با خداوند متعال، انسانها و جهان پيوند دهند و وي را بر اساس ارتباطات انساني- الهي و بر پايه فطرت انساني و تعاليم وحياني الهي تربيت نمايند.
مديريت پيامبرگونه، در اين سازمان بزرگ فراجهاني، رويكرد ارتباطات را به مثابه يك حلقة وصل ميان زمين و آسمان تلقي كرده و در تلاش بوده است كه اخلاق و رفتار اين ارتباطات را بر پايه هاي وحياني ترسيم و به انسانها آموزش دهد.
انسان در اين چرخة ارتباطي ميان زمين و آسمان و با مديريت پيامبرگونه، عنصر اساسي و در حقيقت كارگزار اصلي ارتباطات به شمار مي آيد كه در اين سازمان بزرگ فراجهاني در تلاش است كه راههاي گوناگون برقراري پيوندهاي استوار و محكم را كشف و براي پيشرفت جامعه بكار گيرد.
در اين راستا، دو راه متكي بر «توسعه مادي» و «رشد و تعالي» هميشه مد نظر انسان و جوامع مختلف انساني بوده كه بر پايه چگونگي روابط آنها با مديريت پيامبرگونه ترسيم و مورد توجه قرار مي گيرند.
روابط عمومي بخشي از بدنه حوزه وسيع ارتباطات است كه مركزيت آن با انسان است. انساني كه در تلاش است ميان «توسعه مادي» با بي توجهي يا كم توجهي به اخلاق و فضيلت و تكيه بر سود بهر شكل ممكن و «رشد و تعالي» با توجه و تكيه مداوم بر اخلاق فضيلت محور و الهي و سود بر پايه فايده رساني واقعي و متعادل، حركت خود را در اين حوزه ارتباطي تعيين و تبيين نمايد.
سازمان هاي روابط عمومي، به گونه اي نوعي از مديريت ارتباطات در جهاني كوچكتر مي باشند كه به دنبال توسعه، رشد، تعالي و پيشرفت خود بر پايه هاي ارتباطي با افراد جامعه مي باشند.
با اين ديدگاه مي توان گفت كه انسان در اين عرصة ارتباطي چه در سطح مديريت سازماني و چه در سطح كارگزار ارتباطي، در تلاش است كه فرهنگ ارتباطي خود را در جهت تقويت ساختارهاي مرتبط افزايش دهد و عاملي مؤثر براي پيشرفت و تقويت ارتباطي براي دست يابي به اهداف مورد نظر باشد. اين هدف، بهر شكل و در هر صورت، يك هدف مهم و اساسي به شمار مي آيد كه مي تواند بر روي همه انواع ارتباطات انساني، ميان فردي و ميان گروهي، به عنوان مثال، تاثيرگذار باشد.
روابط  عمومي علاوه بر اينكه گونه اي از ارتباطات است، يك دانش وسيع و يك فلسفه عميق است. فلسفه روابط عمومي، بيش از آنكه يك فلسفه نظري باشد، يك فلسفه عملي ولي متكي بر تحليل نظري و رويكردهاي اخلاقي است. اين فلسفه، از سه محور اساسي نشأت مي گيرد: فرهنگ، اخلاق و ارتباط. بهمين دليل، روابط عمومي قلب يك سازمان است؛ قلبي كه هم فرهنگ را در آن به جريان مي اندازد، هم اخلاق را نهادينه مي كند و هم ارتباطات را تقويت مي كند.
نظريات روابط عمومي نيز بر همين اساس و رويكردهاي سه گانه تنظيم شده اند. البته مباحث مرتبط با مديريت، بازاريابي، تبليغات و امثالهم به نحوي با سه محور اساسي مطرح شده در ارتباط بوده و حوزه هاي خاص مرتبط خود را در اين زمينه دارند.
همانگونه كه گفته شد، اديان الهي بطور كلي و اسلام بطور خاص، يك دين ارتباطي است. بهمين دليل با دوري انسان از جامعه و زندگي انفرادي مخالفت مي كند. ارتباطات اجتماعي و روابط عمومي اساس تبليغ براي هدايت جامعه تلقي مي شوند كه در آن فرد و جامعه هر يك سهم خاص خود را در اين زمينه دارند.
هنگامي كه در مورد مفهوم «روابط عمومي اسلامي» بحث مي شود، بايد دو نكتة مهم ذيل را مورد توجه قرارداد:
1ـ طرح مفهوم روابط عمومي اسلامي به معناي ايجاد تمايز ميان «روابط عمومي اسلامي» و «روابط عمومي غير اسلامي» به  هيچ وجه نيست. اين مرزبندي اساساً غلط و به دور از منطق است. آنچه كه در اين زمينه مطرح است، ديدگاه اسلام در زمينه روابط عمومي است كه به دليل انتساب آن به اسلام به «روابط عمومي اسلامي» شناخته مي شود. بديهي است كه بهر حال ديدگاه ديني الهي با ديدگاه غير ديني زميني و مادي تفاوت هايي دارد. اما در اينجا در تلاش هستيم كه زمينه هاي مشترك ميان روابط عمومي اسلامي و «روابط عمومي انساني» را كشف و در جهت تعالي روابط عمومي در سطح ملي، منطقه اي و جهاني حركت كنيم.
2ـ روابط عمومي اسلامي يك «حوزه وسيع ارتباطي» است، بنابراين نمي تواند تنها به چند محور و يا چند مقاله و چند ديدگاه محصور باشد. «تبليغات اسلامي» در وسعت خود «روابط عمومي اسلامي» را شامل مي شود كه يكي از اهداف مهم اسلام براي گسترش تعاليم الهي در سطح جهان است. بنابراين، روابط عمومي اسلامي يك هدف، يك آرمان و يك حقيقت مطلوبي است كه بايد مورد توجه جدي براي تحقق و شكل گيري مؤثر و مفيد تبليغات اسلامي تلقي شود.
يكي از موضوع هاي مهم ديگري كه در اينجا بايد مطرح كرد اين است كه روابط عمومي اسلامي با روابط عمومي جوامع اسلامي مي تواند از يكديگر متفاوت و متمايز باشد. قطعا آنچه كه در اسلام آمده است تاكنون به شكل كامل پياده نشده است و اين خود نشان دهنده يك وضعيت ناهنجار در رفتارهاي جوامع اسلامي است. البته از دلايل اين وضعيت مي توان عدم فهم دقيق مفاهيم اسلامي، تجربه نداشتن براي پياده سازي اين مفاهيم، نبود آموزش هاي كافي براي انطباق سازي رفتارها با مفاهيم مرتبط، و بسياري از موانع ديگر كه بعضا در نتيجه سلطه جهاني افكار غير الهي به ويژه از طريق رسانه ها و ايجاد جو ارعاب و تهديد در عدم پاسخگويي مناسب به آنها كه برخي با اصول و مفاهيم اسلامي در تضاد و تعارض هستند، مي باشد.
حل كردن اين معضل نيازمند نه تنها طي شدن زمان، بلكه گسترش آموزش ها، تفسير مناسب مفاهيم اسلامي، كشف شيوه ها و روش هاي مناسب براي پياده سازي اين مفاهيم و بالاخره ايجاد ساخت و سازهاي اجرايي براي تحقق عملي آنها مي باشد.
براي اينكه موارد فوق محقق شود، با تلاشي كه تاكنون در اين زمينه صورت گرفته است، اولين گام از نظر عملي و پياده سازي در سطح ملي و نيز بين المللي، توسط دوست فرهيخته و صاحب نام در عرصه روابط عمومي، جناب آقاي مهدي باقريان، همراه با كنفرانس بين المللي روابط عمومي ايران برداشته شد. تفصيل اين اقدام مهم ملي و بين المللي در كتاب آمده است، اما در اينجا تنها به دو نكته مهم اشاره مي شود كه بنظر اينجانب از اقدامات برجسته اي است كه مي تواند به عنوان يك الگوي عملياتي نه تنها براي روابط عمومي بلكه براي حوزه هاي مشابه ديگر جهت تحقق عملي مفاهيم اسلامي، در نظر گرفته شود.
1ـ تهيه منشور اخلاقي روابط عمومي كه مي تواند به مثابه يك منشور بين المللي براي همه كساني كه به تعاليم الهي ايمان دارند و يا علاقمند هستند سرلوحه زندگي ارتباطي در سطح سازماني، اجتماعي و فردي باشد. اين حركت مي تواند براي بسياري از اقدامات اجتماعي از ديدگاه اسلامي طراحي، تهيه و به جهانيان، به ويژه جوامع اسلامي ارائه شود.
2ـ برگزاري اولين و دومين كنگره جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي در مالزي و سپس در جمهوري اسلامي ايران براي طرح مباني و اصول كلي روابط عمومي و تهيه نقشه راه براي پياده سازي آن مي باشد. اين اقدام كه در كتاب به تفصيل آمده است منجر به تشكيل انجمن جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي گرديد كه يكي از مهمترين گامهاي بلندي است كه مي تواند در تحقق روابط عمومي اسلامي در سطح جهان اسلام تاثيرگذار باشد.
دو نكتة اساسي فوق الذكر را نبايد در تاريخ روابط عمومي ايران و جهان فراموش كرد. بنيانگذاري اين اقدام همان گونه كه رفت به نام دوست ارجمند جناب آقاي مهدي باقريان، اساتيد و دانشمندان روابط عمومي از داخل و خارج كشور، همكاران و كليه دست اندركاران كنفرانس بين المللي روابط عمومي در تاريخ اين حوزه مهم ارتباط ثبت شده است.
اين كتاب عليرغم اينكه عنوان «روابط عمومي اسلامي» را دارد و داراي بسياري از مقالات ارزشمند و عميق در اين زمينه است، اما بايد گفت كه مي تواند به مثابه «درآمدي بر روابط عمومي اسلامي» تلقي گردد. حوزه روابط عمومي اسلامي، يك حوزه وسيعي است كه مي تواند تا اندازه زيادي معادل «تبليغات اسلامي» تلقي گردد. آنچه كه بايد در آينده مورد توجه قرار گيرد عمق بخشيدن به مباحث مربوطه، ارائه شيوه ها و راههاي عملياتي براي تحقق اين مفهوم مهم، تعيين و تبيين اصول كلي آن نه تنها براي جوامع اسلامي بلكه براي جهانيان، نهادينه سازي اين اصول در جوامع اسلامي، الگوسازي عملياتي در اين رابطه كه بتواند منشاء پيروي ديگران باشد و بالاخره ايجاد زمينه هاي مناسب براي تحقق اخلاق ارتباطي بر پايه تعاليم اسلامي در همة زمينه هاي فردي و اجتماعي مي باشد.
اميدوارم كه با همت همة علاقمندان به اين حوزه مهم ارتباطي، در آينده شاهد توسعه روابط عمومي بر پايه تعاليم و اصول اسلامي در سطح ملي، جهان اسلام و بطور كلي جهان باشيم.
قطعا آنچه كه در بالا مطرح گرديد بدون همكاري، همفكري و همگرايي كليه نيروهاي مؤمن، كارآمد، متعهد و متخصص در اين زمينه اعم از دانشگاهي و غير دانشگاهي محقق نمي گردد.

دكتر حسن بشير
عضو هيئت علمي دانشگاه امام صادق (ع)
و دبير كميتة علمي دومين كنگره جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي