“ایمن سازی” مردم در برابر اخبار جعلی

مهدی باقریان عضو هیات مدیره – پژوهش ها و تحقيقات نشان مي دهد اخبار منفی و دروغ سريع تر از اخبار حقيقي و درست پخش مي شود. يك درصد خبرهاي غلط به بين 1000 تا 100000 نفر رسيده است در حالي كه  خبر درست به ندرت به بيش از 1000 نفر مي رسد.

جرون لنير، فيلسوف بريتانيايي و نويسنده كتاب “خشم و عصبانيت” بخش “اجتناب‌ناپذيري از شبكه‌هاي اجتماعي” معتقد است: در اين بازار عمومي كه همه به دنبال جلب توجهند، احساسات منفي بيشتر از سخنان سازنده و مثبت توجهات را به خود جلب مي‌كند.

تهاجم آشكار اطلاعات دروغين كه با ترس، احساسات، اظطراب، وحشت و تعصب مردم بازي مي كنند نه تنها تهديدهاي بالقوه و بالعفل زيادي براي ارزشهاي انساني ايجاد مي كنند بلكه بر رفتار و تصميم گيري مردم نيز تأثير مي گذارند.

متاسفانه امروزه اخبار جعلي صرفا براي تحريف فرآيندهاي سياسي يا دستكاري در بازارهاي مالي مورد استفاده قرار نمي گيرد، بلكه وارد حوزه بهداشت عمومي شده و اين احتمال وجود دارد كه انتشار اطلاعات نادرست به سلامتي انسان آسيب برساند.

اشتراك گذاري اطلاعات نادرست خطرناك و توصيه هاي مضر در رسانه هاي اجتماعي در مورد سلامت انسان بويژه در هنگام شيوع بيماري مي تواند جان ميليون ها انسان بي گناه را به خطر بياندازد.

همان طور كه پروفسور هانتر گفته، اخبار جعلي بدون احترام به صحت توليد مي شود و غالباً مبتني بر تئوري هاي توطئه است: اطلاعات غلط به اين معني است كه توصيه هاي غيركارشناسي مي تواند خيلي سريع به گردش درآيد و مي تواند رفتار انسان را تغيير دهد تا خطرات بيشتري را به همراه داشته باشد.

به نمونه هايي از رفتار مخاطره آميز در هنگام شيوع بيماري هاي عفوني مي توان به اشتراك گذاشتن غذا با افراد بيمار، ضد عفوني نكردن سطوح بالقوه آلوده، عدم رعايت بهداشت فردي و بي توجهي به قرنطينه داوطلبانه اشاره كرد.

بي اعتمادي ناشي از “باورهاي غلط”، “تئوري توطئه”، “حباب اطلاعاتي” (فقدان اطلاعات قابل اعتماد از يك منبع معتبر) و ناباوری جدی برخی دولت ها (عدم اتخاذ سیاست های کمکی و قرنطیه ای) سبب شده بسياري از مردم، خطر كشنده و ويران كننده ويروس كرونا را جدي نگيرند. مسافرت مردم به مناطقي كه كانون ثانويه ويروس كروناست، بخش كوچكي از يك رفتار مخاطره آميز است كه به درستي درك نشده است. يكي از دلايل اصلي چنين واكنشي، فقدان ارتباط، ارائه اطلاعات در زمان واقعي، تلاش براي مقابله با اطلاعات نادرست و اطلاع رساني دقيق و جدي و کمک های جبرانی کافی و فوری بلاعوض برای گروه های آسیب پذیر و کسب و کارهای کوچک در شرايط اضطراري سلامتي است.

 سينرژي و هم افزايي رفتارهاي مخاطره آميز و انتشار اطلاعات نادرست و گمراه كننده در فضاي مجازي، بسيار خطرناك تر مي باشد و مي تواند موجب اختلالات اجتماعي و اقتصادي و در بدترين حالت، از دست دادن جان انسان ها شود.

نتايج تحقيقات دكتر جولي نشان مي دهد تلاش براي توقف به اشتراك گذاري اخبار جعلي، اطلاعات غلط و توصيه هاي غيرواقعي در رسانه هاي اجتماعي مي تواند جان انسان ها را در هنگام شيوع يك بيماري عفوني نجات دهد؛ چون اطلاعات درست هنگام اپيدمي بيماري هاي عفوني باعث كاهش شيوع آن و ساير مخاطرات انساني مي شود.

بنابراین به جاي انكار، گمانه زني، انتشار اطلاعات غلط و اخبار جعلي در اينترنت بهتر است درباره چگونگي منشاء ويروس، چه عواملي باعث بروز و شيوع آن مي شود صحبت كنيم و اين گونه مي توانيم خودمان را در برابر اخبار جعلي ايمن سازيم. مجددا تكرار مي كنم ايمن سازي مردم در برابر اخبار جعلي و توصيه هاي بد و نادرست،اثرات شيوع را كاهش مي دهد.

ماريلين چيس گزارشگر سلامت وال استريت ژورنال مي گويد تاريخ اين توضيحات گمراه كننده در زمينه بيماري هاي عفوني را مي توان به طور دائم و پيوسته از زمان مرگ سياه در اروپا در ميانه قرن چهاردهم ميلادي تا كنون دنبال كرد. چرخه‌اي از انكار، پاسخ با تاخير، شيوع بيشتر بيماري و افزايش رنج و آسيبهاي حاصل از آن به طور دائم از آن زمان تا كنون در گوشه و كنار جهان تكرار شده است.

 در اين دنياي ديجيتالي كه به سرعت در حال تغيير است و تحريف عمدي واقعيت ها تشديد و اپيدمي شده، چارچوب قانوني و ارتباطي موجود، ديگر نمي تواند كارآمد و كارساز باشد. لذا درك پديده دستكاري داده ها، نگراني هاي قابل توجهي را برجسته مي كند كه نيازمند اقدام فوري براي محافظت از ارزشهاي مشترك انساني مانند گشودگي، شفافيت، اعتماد و دسترسي آزاد به اطلاعات است.

در چنین شرایطی متخصصان روابط عمومي و خبرنگاران نه تنها مي توانند مانع بروز تاثيرات اخبار جعلي و داده هاي دستكاري شده بر “بهزيستي سياسي، اقتصادي و اجتماعي جامعه” بشوند بلكه مي توانند در “آشكار كردن اطلاعات دقيق و بي طرفانه در باره سلامت عمومي” نقشي كليدي بازي كنند.